Niechciani, bezsilni, wypaleni. "Powinniśmy dostawać co najmniej płacę minimalną"
- Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się sytuacją młodych na rynku pracy w UE. Oto najważniejsze punkty materiału:
- Co drugi młody stażysta pracuje w UE za darmo, pozostali często jako jedyną zapłatę otrzymują zwrot kosztów dojazdu. – To prosta droga do wykluczenia społecznego. Młodzi, których nie stać na bezpłatne staże, nie zdobywają doświadczenia zawodowego. Bez niego mają utrudniony start na rynku pracy – alarmują europejskie organizacje młodych
- Młodych nie stać na pracę za darmo. "Większość nas, młodych, nie jest w stanie pozwolić sobie na samodzielne utrzymanie, studiowanie i jeszcze robienie bezpłatnego stażu, tym bardziej że ceny kosztów utrzymania studentów poszły mocno w górę"
- Co dalej? Niechciani, bezsilni, wypaleni. "Nasze badania wykazały, że osoby pochodzące ze zmarginalizowanych środowisk są osiem razy mniej skłonne do odbycia bezpłatnego stażu niż osoby z uprzywilejowanych środowisk"
Co drugi młody stażysta pracuje w UE za darmo, pozostali często jako jedyną zapłatę otrzymują zwrot kosztów dojazdu. – To prosta droga do wykluczenia społecznego. Młodzi, których nie stać na bezpłatne staże, nie zdobywają doświadczenia zawodowego. Bez niego mają utrudniony start na rynku pracy – alarmują europejskie organizacje młodych
Płatne staże znalazły się wysoko wśród 15 najważniejszych postulatów przygotowanych przez reprezentację młodych podczas ubiegłorocznego czerwcowego Europejskiego Spotkania Młodzieży w Strasburgu (poza nimi na liście znalazły się także m.in. wspólna polityka zagraniczna UE, równy dostęp do Erasmusa czy edukacji seksualnej w krajach UE).
Nic dziwnego, jak wynika z najnowszego Eurobarometru, czyli unijnych badań opinii publicznej, co drugi młody Europejczyk odbył w życiu przynajmniej dwa staże i tylko co drugi (a konkretnie 55 proc.) otrzymał wynagrodzenie finansowe za swoją pracę.
– Ci, którzy otrzymali wynagrodzenie, nie zdradzili jego wysokości. Co oznacza, że w tej grupie znaleźli się także stażyści, którzy otrzymali jedynie minimalne stypendium, jak i ci którym jako jedyną formę zapłaty zaoferowano zwrot kosztów podróży – mówi w rozmowie z jedennewsdziennie.pl Maria Rodriguez Alcazar, przewodnicząca Europejskiego Forum Młodzieży (ang. European Youth Forum). Reprezentująca interesy młodych organizacja od lat walczy w UE o płatne staże dla młodych. Póki co bezskutecznie.
Co prawda po kryzysie finansowym w 2009 r. i drastycznym wzroście bezrobocia wśród młodych, UE jeszcze w 2013 r. rozpoczęła proces tworzenia ram polityki dotyczącej staży, a w 2014 r. przyjęła w tej kwestii zalecenia Rady w sprawie ram jakości staży. Miało to pomóc młodym w wejściu na rynek pracy i wspierać ich zatrudnianie. Zalecenia te miały jednak charakter niewiążący, nie zawierały też żadnych wytycznych dotyczących wynagrodzenia i ochrony socjalnej stażystów, co – jak zauważają organizacje młodzieżowe - de facto dało pracodawcom możliwość zatrudniania taniej siły roboczej bez konieczności opłacania jej. – Było to dość poważne ominięcie, zwłaszcza, że Międzynarodowa Organizacja Pracy uznała wynagrodzenie za kluczowe kryterium wysokiej jakości stażu – mówi Alcazar.
Do dzisiaj w UE nie ma jednej definicji stażu, a w 16 spośród 27 państw członkowskich - w tym w Polsce - pojęcie "staż” nie widnieje w przepisach prawa. W UE nadal nie ma też zgody co do obowiązkowego wynagradzania stażystów. - Pracodawcy mają odmienne zdanie niż związki zawodowe i organizacje młodzieżowe, jeśli chodzi o obowiązkowy charakter wynagradzania stażystów – wynika z opublikowanego we wtorek (06.02) raportu na temat staży w UE Europejskiego Trybunału Obrachunkowego, czyli organu kontrolnego Unii Europejskiej. W rezultacie – jak alarmują europejskie organizacje młodzieżowe – bezpłatne staże pozostają codziennością młodych w wielu państwach członkowskich.
Młodych nie stać na pracę za darmo. "Większość nas, młodych, nie jest w stanie pozwolić sobie na samodzielne utrzymanie, studiowanie i jeszcze robienie bezpłatnego stażu, tym bardziej że ceny kosztów utrzymania studentów poszły mocno w górę"
Marta Gajda, młoda aktywistka i studentka prawa, była w grupie młodych, którzy w listopadzie ubiegłego roku przedstawili w Parlamencie Europejskim 15 najważniejszych postulatów unijnym politykom, w tym szefowej PE Robercie Metsoli. Sama przyznaje, że jej pierwsze trzy staże były bezpłatne. – Dzisiaj na darmowe staże mogą pozwolić sobie ci, których utrzymują rodzice. Niestety nie wszyscy na wsparcie rodziców mogą liczyć. Większość nas, młodych, nie jest w stanie pozwolić sobie na samodzielne utrzymanie, studiowanie i jeszcze robienie bezpłatnego stażu, tym bardziej że ceny kosztów utrzymania studentów poszły mocno w górę – mówi jedennewsdziennie.pl Marta. Europejskie Forum Młodzieży przeanalizowało, ile kosztują stażystów "bezpłatne staże". – Średnio nieco ponad 1 tys. euro - tyle miesięcznie musi wydać na życie stażysta robiący bezpłatny staż, jeśli chce się sam utrzymać; więcej, bo 1300 euro potrzebuje w Niemczech – mówi Maria Rodriguez Alcazar. Jak tłumaczy, ten wyliczony przez organizację budżet studencki został roboczo nazwany "budżetem tylko na makaron" i zakładał minimalne koszty wystarczające na skromne życie. Konkluzja badania była jedna: młodych nie stać na pracę za darmo.
Problem w tym – mówią młodzi - że brak doświadczenia zawodowego, może utrudniać im wejście na rynek pracy. - Dzisiaj liczy się dużo bardziej doświadczenie na rynku pracy niż to, kto jakie studia skończył i na jakim uniwersytecie. Jeśli my będziemy mieli utrudniony dostęp do tego doświadczenia, właśnie dlatego, że mieszkamy w województwie, gdzie nie ma takich możliwości, albo dlatego, że nie jesteśmy sobie w stanie na nie pozwolić, to przegrywamy z osobami, które pochodzą z bardziej uprzywilejowanych środowisk np. mieszkają w Warszawie z rodzicami i nie muszą sobie opłacać mieszkania i które mogą sobie na takie bezpłatne praktyki pozwolić – mówi jedennewsdziennie.pl polska studentka.
Co dalej? Niechciani, bezsilni, wypaleni. "Nasze badania wykazały, że osoby pochodzące ze zmarginalizowanych środowisk są osiem razy mniej skłonne do odbycia bezpłatnego stażu niż osoby z uprzywilejowanych środowisk"
Europejskie Forum Młodzieży ostrzega, że taka sytuacja prowadzi do wykluczenia społecznego młodych. - Nasze badania wykazały, że osoby pochodzące ze zmarginalizowanych środowisk są osiem razy mniej skłonne do odbycia bezpłatnego stażu niż osoby z uprzywilejowanych środowisk – mówi Maria Rodriguez Alcazar. Jak dodaje, staże, a zwłaszcza te bezpłatne, są elementem większego zjawiska, czyli sytuacji niepewności zatrudnienia, z jaką w UE borykać muszą się zwłaszcza ludzie młodzi.
W 2021 r. co druga młoda osoba pracowała na "śmieciówce", w niektórych państwach ten odsetek mógł być jeszcze wyższy. Z danych UE wynika, że w 2022 r. bezrobotnych było 11,3 proc. młodych, kiedy stopa bezrobocia dla ogółu populacji w UE wynosiła niemal połowę mniej, bo 6,2 proc. - Oznacza to, że nasze pokolenie bezustannie walczy o stabilność finansową, co zmusza nas do odkładania naszych projektów życiowych. Nie jesteśmy również w stanie uzyskać dostępu do ochrony socjalnej i zacząć oszczędzać na emeryturę. Brak pewności zatrudnienia ma oczywiście negatywne konsekwencje dla zdrowia psychicznego młodych, wielu z nich zgłasza, że czują się niedoceniani, bezsilni i wypaleni. Jednak pomimo tego, że jest to problem dla całego społeczeństwa, "śmieciówki" stają się coraz bardziej znormalizowane, a bezpłatne staże zaczynają zastępować pierwszą pracę – mówi jedennewsdziennie.pl przewodnicząca Forum.
- Staży w UE jest coraz więcej, ale ich jakość mogłaby być lepsza – przyznają w swoim raporcie unijni audytorzy, którzy jako jedną z przyczyn wskazują brak wynagrodzenia za pracę. I przyznają, że młodzi ludzi często nie mogą sobie pozwolić na pracę na takich warunkach i są zmuszeni do rezygnacji ze stażu. - To z kolei może utrudniać wejście na rynek pracy tym z nich, którzy znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji – konkludują autorzy opracowania. Jak zauważają, UE co prawda przeznacza część swojego budżetu na finansowanie staży, ale nie publikuje informacji na temat konkretnych kwot ani nie podaje dokładnej liczby stażystów otrzymujących wsparcie ze środków unijnych, ciężko więc ocenić realną skuteczność tej pomocy.
Wiadomo na pewno, że co roku w UE staże odbywa 3,7 mln młodych Europejczyków, a liczba ta sukcesywnie rośnie. - Dla wielu młodych ludzi staże stały się ważnym krokiem w karierze i umożliwiają im znalezienie pierwszej pracy – zauważają audytorzy. I faktycznie, według statystyk dwie trzecie stażystów znajduje pracę w ciągu sześciu miesięcy od ukończenia stażu, co oznacza, że mogą być one dobrym startem do kariery zawodowej. Pod warunkiem, że młodych na nie stać. Temat trafił również do Parlamentu Europejskiego, który wezwał Komisję do przyjęcia dyrektywy zapewniającej młodym dostęp do wynagrodzenia na rynku pracy.
– Uważamy, że staże powinny być wynagradzane co najmniej płacą minimalną – mówią młodzi. I zapowiadają, że oczekują od KE wiążących przepisów, które ochronią ich przed nadużyciami.
Cytat na koniec
"Nasze pokolenie bezustannie walczy o stabilność finansową, co zmusza nas do odkładania naszych projektów życiowych. Nie jesteśmy również w stanie uzyskać dostępu do ochrony socjalnej i zacząć oszczędzać na emeryturę. Brak pewności zatrudnienia ma oczywiście negatywne konsekwencje dla zdrowia psychicznego młodych, wielu z nich zgłasza, że czują się niedoceniani, bezsilni i wypaleni. Jednak pomimo tego, że jest to problem dla całego społeczeństwa, „śmieciówki” stają się coraz bardziej znormalizowane, a bezpłatne staże zaczynają zastępować pierwszą pracę"