Czy luki w systemie e-recept i brak weryfikacji wystawianych druków sprawią, że Polska – na wzór Stanów Zjednoczonych – stanie twarzą w twarz z poważnym kryzysem uzależnień?

Leki opioidowe od lat stanowią obiekt pożądania i jednocześnie strachu. O tym, że w Polsce w praktyce klinicznej nie wykorzystujemy w pełni ich potencjału, niech świadczy to, że liczba recept na refundowane leki opioidowe spada. Niestety ich obecność w Polsce ma również drugą – znacznie mroczniejszą twarz – bowiem od blisko pięciu lat systematycznie rośnie liczba pełnopłatnych recept wystawianych na te silne leki przeciwbólowe. Zdaniem lekarzy i farmaceutów – pierwsze jaskółki kryzysu opioidowego dotarły wraz z szeroko dostępnymi teleporadami oraz przedsiębiorcami zarabiającymi na wystawianiu recept na zamówienie - w trakcie prywatnej teleporady lub nawet bez niej.

- Klasycznego kryzysu opiatowego – jaki obserwujemy w Stanach Zjednoczonych – w Polsce jeszcze nie doświadczamy. Natomiast mamy już pierwsze jaskółki i zwiastuny tego, że pewne procesu przebiegają nieprawidłowo. Niestety pomimo stałej liczby recept na silne środki przeciwbólowe wystawianych z refundacją, to od czterech lat obserwujemy rosnący odsetek recept wystawianych z pełną odpłatnością. W sumie ten wzrost szafowany jest na około 31 proc.- przyznaje Jakub Kosikowski, rzecznik prasowy Naczelnej Izby Lekarskiej. Jego zdaniem jest to swoisty paradoks – ponieważ obecne leki opioidowe są refundowane praktycznie w każdym rodzaju bólu i każdy pacjent tego wymagający może zostać zaopatrzony w lek z tej grupy, silnych środków przeciwbólowych. - Dlatego coraz częściej zaczynamy zadawać sobie pytanie - skąd ten wzrost w segmencie leków nierefundowanych? Szczególnie, że w sytuacji prywatnej wizyty pacjent ma prawo do otrzymania recepty refundowanej. To jedno z pierwszych alarmujących zjawisk, bo jako środowisko nie wiemy, do kogo te leki trafiają – czy idą na tzw. rozrywkę, czy może na nielegalny handel- wskazuje Jakub Kosikowski.

Liczba recept wystawianych na leki opioidowe systematycznie rośnie. Wszystko jednak wskazuje na to, że najsilniejsze leki uśmierzające ból nie trafiają do pacjentów realnie ich potrzebujących

- Jednym z problemów, z jakimi się mierzymy w pracy klinicznej, to fakt, że tych silnych leków przeciwbólowych – w praktyce klinicznej stosujemy zbyt mało. Pomimo istniejących wytycznych towarzystw medycznych realne użycie jest istotnie mniejsze od zapotrzebowania, a wynika to z obaw części lekarzy dotyczących potencjalnego ryzyka uzależnienia. Musimy jednak pamiętać, że pacjent chory nie może cierpieć. Właściwie dobrany lek oraz dawka w połączeniu z najnowocześniejszymi technologiami i nowymi substancjami pozwalają nam na przyniesienie ulgi pacjentowi przy jednoczesnym minimalizowaniu ryzyka uzależnienia. To sytuacja jednoznaczna i wiedza ta powinna zostać ugruntowana wśród kadr medycznych - przekonuje prof. Jarosław Pinkas, konsultant krajowy w dziedzinie zdrowia publicznego i jednocześnie dziekan Szkoły Zdrowia Publicznego Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. 

Patrząc jednak na rosnącą liczbę wystawianych recept na leki nierefundowane – zdaniem profesora wszystkim powinno zapalić się światło ostrzegawcze. Jednym ze wskazywanych przez eksperta problemów jest to, że pacjenci krążą między lekarzami a medycy nie mają wglądu w to, jakie leki przepisali poprzednicy i kiedy to nastąpiło. W takich sytuacjach łatwo jest o zjawisko niekontrolowanego spożycia leków opioidowych, w dawkach przekraczających wskazania medyczne. - Dlatego konieczne byłoby stworzenie narzędzia, które pozwalałoby na weryfikację, czy pacjent otrzymał takie leki wcześniej i np. zrealizował receptę. Takie precyzyjne sprawdzenie pozwoli lekarzowi zareagować w przypadku podejrzenia nieuzasadnionej medycznie próby otrzymania przez pacjenta recepty na leki opioidowe. Z tego, co się orientuję, prace w tym obszarze są już prowadzone- wskazał profesor.

Jednym z wyzwań, z którymi będą musieli zmierzyć się zarządzający polskim systemem ochrony zdrowia będzie z pewnością uszczelnienie i większy nadzór nad systemem wystawiania e-recept. Zdaniem farmaceuty Łukasza Pietrzaka jednym z problemów jest łatwość uzyskania recepty na silne leki opioidowe.

- Porównując dane z ostatniego pięciolecia tj. z 2023 roku, z danymi z 2019, kiedy tzw. receptomatów jeszcze nie było, wyraźnie widać, że o 4% spadła liczba recept refundowanych, natomiast o 32 proc. wzrosła liczba pełnopłatnych recept na te środki. To zaskakujące – biorąc pod uwagę to, że leki z tej grupy mają bardzo szerokie wskazania refundacyjne- wylicza farmaceuta. Dlaczego zatem recepty te nie są sprawdzane? Na to pytanie eksperci przytaczają kolejne dane statystyczne z których wynika, że tylko w ubiegłym roku w całej Polsce wystawiono ponad 450 mln recept, a sprawdzane są przez instytucje publiczne właściwie tylko te dokumenty, które dotyczą leków refundowanych, czyli tych do których dopłaca Narodowy Fundusz Zdrowia. – Biorąc pod uwagę, że recepty pełnopłatne przeważają w całkowitej liczbie ordynacji, to przy tej skali sprawdzenie prawidłowości ich wystawienia oraz zgodności ze wskazaniami jest niezwykle trudnym zadaniem, nawet jeśli ewentualny organ nadzoru ograniczyłby się tylko do konkretnych grup leków, jak na przykład substancji opioidowych. Wzrost pełnopłatnych recept na substancje narkotyczne trudno wytłumaczyć tym, że te leki trafiły do rzeczywiście potrzebujących pacjentów, którzy z różnych względów nie zostali objęci wskazaniami refundacyjnymi. Bardziej prawdopodobną przyczyną jest fakt, iż zostały one pozyskane w celu pozamedycznych, lub też trafiły na czarny rynek w Polsce, a część do innych krajów Europy. Natomiast to, co może budzić uzasadniony niepokój to fakt, że od 2015 roku systematycznie rośni liczba zgonów osób z zaburzeniami psychicznymi wywołanymi substancjami psychoaktywnymi. Najnowsze dane GUS wskazują, że tylko oficjalnie z tego powodu umiera około 4 tys. osób rocznie – to dwukrotnie więcej niż ginie obecnie w wypadkach samochodowych. Skoro zatem wydajemy ogromne pieniądze na to, by poprawić bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego poprzez inwestycje w infrastrukturę drogową, to mam nadzieję, że nie zlekceważymy nowego zagrożenia, które z roku na rok pochłania coraz więcej istnień - wskazuje farmaceuta.

Okazuje się jednak, że tam - gdzie stosowanie leków opioidowych byłoby zasadne – realnie w Polsce stosuje się ich zbyt mało. Zdarza się, że nawet lekarze niechętnie sięgają po opioidowe leki przeciwbólowe, co jest powodem często ogromnego cierpienia osób, które wymagają realnego leczenia bólu

Jednocześnie zdaniem Łukasza Pietrzaka najwięksi gracze na rynku tzw. receptomatów nie są skłonni ryzykować swojej reputacji, by za pośrednictwem ich stron internetowych były wystawiane duże liczby recept na leki opioidowe, gdyż nawet w ich ocenie jest to obarczone możliwości, że część z tych leków trafi na „czarny rynek”. – Oni mają zbyt dużo do stracenia, natomiast przyjrzałbym się małym, jednoosobowym podmiotom, które odpowiedzialne są za wystawianie nienaturalnie dużych liczby recept na leki psychotropowe oraz narkotyczne. Często oficjalnymi beneficjentami tych podmiotów są osoby młode, między 20. a 30. rokiem życia. Zdarza się też, że po aptekach krążą te same osoby z całymi listami numerów recept oraz peseli i jak mrówki, odwiedzając kolejne placówki, zajmują się skupowaniem leków opioidowych. Potem leki te trafiają na czarny rynek i np. oferowane są w sklepach lub forach internetowych, których domeny zarejestrowane są poza Polską – stąd też utrudniona walka z tym zjawiskiem- ocenia farmaceuta.

Z problemem wystawiania nadmiernej liczby recept nierefundowanych będzie musiało poradzić sobie również środowisko lekarzy – bo to właśnie oni mają certyfikaty upoważniające ich do wystawiania tego typu recept.

- Środowisko lekarskie nie jest jednolite, są osoby, które poprzez np. pracę w tak zwanych receptomatach mogą przyczynić się do nadmiernego wypisywania recept czy ułatwiania pozyskiwania leków opioidowych przez osoby do tego nieuprawnione. I tutaj rzeczywiście możemy mówić o kryzysie, z którym powinniśmy wszyscy walczyć- ocenił prof. Jarosław Pinkas.

Mali przestępcy korzystają z luk w systemie. "Przyjrzałbym się małym, jednoosobowym podmiotom, które odpowiedzialne są za wystawianie nienaturalnie dużych liczby recept na leki psychotropowe oraz narkotyczne"

Zapytani przez redakcję jedennewsdziennie.pl eksperci są zgodni, że pierwszym krokiem powinno być załatanie nieszczelnego systemu e-recept. - W sierpniu ubiegłego roku samorząd lekarski przedstawił propozycję rozwiązań – niestety cała czas mieliśmy jakąś kampanię wyborczą i problem ten był przesuwany w czasie. Teraz po doniesieniach o rezygnacji wiceministra odpowiedzialnego za leki, który zajmował się tą sprawą – obawiamy się, że to wszystko pójdzie do kosza- wskazał Kosikowski.

Co znalazło się w rozwiązaniach zaproponowanych przez samo środowisko lekarskie? Przede wszystkich lekarze zwrócili uwagę na konieczność uregulowania funkcjonowania firm zajmujących się udzielaniem teleporad i wystawianiem recept zdalnie. Naczelna Izba Lekarska zaproponowała m.in. standard teleporady oraz wdrożenie rozwiązań pozwalających na widzenie przez lekarza leków, jakie otrzymał pacjent w trakcie wcześniejszych wizyt.

- Rozmawialiśmy również o pomyśle, wokół którego nie udało się wypracować konsensusu, a który miał ograniczać pewne grupy leków do określonych oddziałów czy poradni. Chodzi o to, żeby recepty na te najsilniejsze leki mogły być wystawiane przez określone oddziały, a nie wszystkie punkty wystawiające recepty w całym kraju. Wydaje się, że
rozstrzygnięcie kwestii receptomatów i punktów ukierunkowanych wyłącznie na wydawanie recept na leki opioidowe czy marihuanę medyczną – sprawi, że duża część problemu z automatu przestanie istnieć- ocenił Kosikowski.

Ale to nie wszystko. Zdaniem Jarosława Pinkasa o zdrowotnych skutkach uzależnień musimy również szeroko mówić w społeczeństwie. – Musimy wykorzystać wszystkie możliwości, aby ostrzec obywateli przed nieuprawnionym stosowaniem leków opioidowych. Być może planowane od nowego roku szkolnego lekcje o zdrowiu będą dobrym miejscem, by ostrzegać najmłodszych przed tym zagrożeniem. Bo to, że nadal stanowi ono poważne zagrożenie zdrowotne dla Polski– nie mam wątpliwości- przekonuje Jarosław Pinkas.

Co dalej? Czy da się zatrzymać ten bieg ku przepaści? Pierwszym krokiem powinno być załatanie nieszczelnego systemu e-recept

Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się problemem wzrostu spożycia w Polsce leków opioidowych. Oto najważniejsze punkty materiału: 

Wykorzystane materiały

"Musimy wykorzystać wszystkie możliwości, aby ostrzec obywateli przed nieuprawnionym stosowaniem leków opioidowych. Być może planowane od nowego roku szkolnego lekcje o zdrowiu będą dobrym miejscem, by ostrzegać najmłodszych przed tym zagrożeniem. Bo to, że nadal stanowi ono poważne zagrożenie zdrowotne dla Polski"

Cytat na koniec

Polska na krawędzi kryzysu uzależnień. "O 1/3  wzrosła liczba pełnopłatnych recept na silne leki opioidowe"

Prezydent Andrzej Duda z okazji 20-lecia polskiego członkostwa w UE wystosował list do premiera Donalda Tuska, proponując organizację podczas polskiej prezydencji dwóch szczytów unijnych – jednego poświęconego Ukrainie, a drugiego dotyczącego bezpieczeństwa.

Jednak rząd źle przyjmuje aktywność prezydenta w tej sprawie. Szef MSZ Radosław Sikorski wypowiedział się w mediach, że inicjatywa prezydenta nie była z nikim skonsultowana – ani wcześniej z rządem, ani z partnerami unijnymi. Otoczenie prezydenta zwraca jednak uwagę, że Andrzej Duda zaprosił na 1 maja Donalda Tuska, ale ten nie skorzystał z zaproszenia, uzasadniając to chorobą. 2 maja prezydent wysłał więc premierowi list z tymi propozycjami.

Z kolei strona rządowa ma za złe prezydentowi, że jeszcze pod koniec ubiegłej kadencji przeforsował w Sejmie tzw. ustawę kompetencyjną (podpisaną przez Dudę we wrześniu 2023 roku), która znacznie wzmacnia jego uprawnienia w kontekście polskiej prezydencji. Ustawa ta zakłada, że prezydentem powinny być konsultowane priorytety polskiej prezydencji, a także prezydent ma prawo opiniować obsadę stanowisk w strukturach UE, a więc np. nazwisko polskiego komisarza. Obecny rząd zwraca jednak uwagę, że prowadzenie polityki zagranicznej to wynikająca z konstytucji domena Rady Ministrów, a nie prezydenta.

W ostatnich dniach można było zaobserwować kolejne napięcia na linii prezydent-rząd, związane m. in. z przyszłoroczną prezydencją Polski w UE. W pierwszej połowie 2025 roku Polska po raz drugi będzie sprawować prezydencję w UE (pierwsza była w drugiej połowie 2011 roku)

Szef gabinetu prezydenta Marcin Mastalerek przypomniał jednak w poniedziałek w TVN24, że art. 133 par. 3 konstytucji mówi o współdziałaniu prezydenta z prezesem Rady Ministrów i ministrem spraw zagranicznych w sprawie polityki zagranicznej. Mastalerek wyjaśnił też, że ustawa kompetencyjna doprecyzowuje lukę w konstytucji, bo gdy ustawa zasadnicza była uchwalana, nie byliśmy jeszcze w UE.

Ministerka funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz z Polski 2050-TD w rozmowie z jedennewsdziennie.pl przekonuje, że jej zdaniem tamta ustawa może jednak naruszać konstytucję i pogłębia ustrojowy spór kompetencyjny między rządem a prezydentem.

- Moim zdaniem ta ustawa zawiera wadliwe konstytucyjnie zapisy. I tak w Polsce jest trudne rozwiązanie systemowe, jeśli chodzi o relacje rządu z prezydentem, bo mamy mieszany system parlamentarno-gabinetowy z prezydenckim. Ta ustawa tylko to jeszcze bardziej skomplikowała i dodatkowo rozmyła jasność kompetencji – przekonuje Pełczyńska-Nałęcz.

Jej zdaniem jednak polityka zagraniczna i europejska jest w myśl konstytucji w rękach rządu i ubiegłoroczna ustawa wprowadza niepotrzebne zamieszanie. - Takie zamieszanie utrudnia efektywność Polski na arenie międzynarodowej. Uchwalenie tej ustawy było niepotrzebne, ze szkodą dla państwa – ocenia.

Minister funduszy uważa, że na dziś najlepszym rozwiązaniem byłoby uchylenie tej ustawy, choć przyznaje, że będzie to trudne wobec spodziewanego sprzeciwu prezydenta. W opinii Pełczyńskiej-Nałęcz przed naszą prezydencją tę sprawę należałoby jednak uporządkować.

Pełczyńska-Nałęcz dla jedennewsdziennie.pl: ustawa kompetencyjna, uchwalona w 2023 roku, może naruszać konstytucję i pogłębia ustrojowy spór kompetencyjny między rządem a prezydentem

- Jest tu niepotrzebne napięcie, bo akurat polityka zagraniczna czy sprawy dotyczące bezpieczeństwa Polski to były do tej pory te płaszczyzny, w których najłatwiej było się z panem prezydentem porozumieć. Wierzę, że będzie tak nadal – mówi jedennewsdziennie.pl nowa rzeczniczka klubu KO Dorota Łoboda.

- Pan prezydent musi pamiętać, że polityka zagraniczna to jest kompetencja rządu i jeżeli chce coś proponować, powinien to z rządem konsultować. Mam nadzieję, że dojdzie do jakiejś poważnej rozmowy, która pozwoli nam uniknąć takiego konfliktu, który gdzieś będzie widoczny na zewnątrz. Że w Polsce są napięcia, to my doskonale o tym wiemy. Natomiast chodzi o to, żebyśmy w sprawie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa Polski na zewnątrz pokazywali jedność – dodaje Łoboda.

Jednak poseł PiS, były minister rozwoju i technologii Waldemar Buda przekonuje w rozmowie z jedennewsdziennie.pl, że polska konstytucja dzieli kompetencje związane z polityką zagraniczną między rząd a prezydenta, więc w tych sprawach konieczna jest współpraca obu ośrodków.

- Widać jednak, że Koalicja Obywatelska nie jest zdolna do takiej współpracy. Dzieje się to samo co kiedyś, kiedy zabierano fotel panu prezydentowi Lechowi Kaczyńskiemu. Widać brak współpracy z prezydentem, tylko stawianie go pod ścianą, podczas gdy on ma konkretne uprawnienia, wynikające z konstytucji i ustaw – przekonuje Buda. - Mam nadzieję, że rząd obecny pójdzie po rozum do głowy i jednak zacznie współpracować. Bo wiele spraw uda się uzgadniać, również z prezydentem, jeśli jest dialog, rozmowa i podmiotowe traktowanie wszystkich, którzy w tej sprawie współdecydują – dodaje.

Czy w takim razie spory nie zakłócą polskiej prezydencji i nie skompromitują nas w oczach UE? Politycy KO bagatelizują na razie problem, wierząc, że do początku prezydencji napięcia zostaną na tyle załagodzone, że jej samej nie utrudnią

Jednak zdaniem Budy są sprawy, które powinny być w tych kwestiach rozstrzygane już dziś, niezależnie od wyborów. - Proponuje mniej wystąpień medialnych, a więcej współpracy i roboczego uzgadniania stanowisk – mówi poseł PiS.

Z kolei zdaniem Przemysława Wiplera z Konfederacji problemy z koabitacją będą miały niewielki wpływ na to, jak będzie wyglądała polska prezydencja w Unii Europejskiej. Prezydencja, zaznacza Wipler, będzie bowiem rodzić napięcia w takich kwestiach jak polityka energetyczna, kwestie klimatyczne, polityka przemysłowa, a w tych wszystkich sprawach decyduje rząd. - Na pewno istotne jest to, jaki mamy plan na tę prezydencję, bo on już dzisiaj powinien być znany i uzgadniany – przyznaje Wipler. - Coś co ma być wdrażane 1 stycznia przyszłego roku, już dziś powinno być prawie gotowe - dodaje.

Zdaniem posła Konfederacji nawet sporna ustawa, jeśli nie zostanie uchylona, nie musi jednak zakłócić polskiej prezydencji. - Dużo bardziej wpłynie to, jacy politycy zostaną wybrani do Parlamentu Europejskiego i jak będzie wyglądał PE. Czy się skończą rządy układu socjalistyczno-chadeckiego, który rządzi od kilku dekad. Oni właśnie ze sobą koabitują i wspólnie ustalają wszystkie kluczowe decyzje i wypracowują na poziomie unijnym zgniłe kompromisy. Kluczowe jest to, czy do PE 9 czerwca wybrana zostanie większa liczba partii konserwatywnych czy wolnościowych – ocenia Wipler.

Co dalej? W politycznych kuluarach można usłyszeć opinie, że napięcie na linii prezydent-rząd może osłabnąć po wyborach do Parlamentu Europejskiego

Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się kwestią relacji prezydent-rząd w kontekście prezydencji Polski w UE w 2025 roku. Oto najważniejsze punkty materiału: 

Moim zdaniem nowa ustawa kompetencyjna zawiera wadliwe konstytucyjnie zapisy. I tak w Polsce jest trudne rozwiązanie systemowe, jeśli chodzi o relacje rządu z prezydentem, bo mamy mieszany system parlamentarno-gabinetowy z prezydenckim. Ta ustawa tylko to jeszcze bardziej skomplikowała i dodatkowo rozmyła jasność kompetencji. Uchwalenie tej ustawy było niepotrzebne, ze szkodą dla państwa

Rysuje się ostry spór Duda-rząd. "Uchwalenie tej ustawy było niepotrzebne, ze szkodą dla państwa"

Dlatego szczególnie ważna jest edukacja, wsparcie służb zajmujących się przeciwdziałaniem i wyjście z mylnego przekonania, że to co dzieje się w domu i rodzinie należy tłumaczyć prywatnością.

Według statystyk policyjnych w 2023 roku ofiarami przemocy domowej na terenie kraju było ponad 77,8 tys. osób, a liczba stosujących przemoc sięgnęła ponad 63 tys. osób. Brak systemowego wsparcia dla doświadczających przemocy domowej, ale również niski priorytet problemu wśród lokalnych służb i władz samorządowych – to największe bolączki, na jakie wskazują eksperci zajmujący się zjawiskiem przemocy domowej i udzielających wsparcia jej ofiarom. Wdrożone w ostatnich miesiącach zmiany legislacyjne, a także znowelizowany plan przeciwdziałania przemocy domowej, którego perspektywa sięga 2030 roku, to preludium do zmian, które muszą dokonać się również w społecznym postrzeganiu problemu przemocy w polskich domach.

Przemoc w zaciszu domowych ognisk występuje powszechnie i jest niezależna od statusu społecznego, wykształcenia, płci czy wieku. Najczęściej jej ofiarą padają kobiety, dzieci, osoby z niepełnosprawnością i seniorzy

Podczas eksperckiego panelu dyskusyjnego Najwyższej Izby Kontroli, a poświęconego przemocy domowej Anna Siwierska, zastępca dyrektora Departamentu Polityki Demograficznej Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, wskazała na zmiany legislacyjne, do jakich doszło w czerwcu ubiegłego roku. Chodzi o terminologię, jaką należy posługiwać się w odniesieniu do przemocy. – Nie mówimy już o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, a mówimy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Zmiany tej dokonano, by nie stygmatyzować rodziny, a jednocześnie by możliwie szeroko objąć regulacjami krąg podmiotowy osób, wobec których będą stosowane przepisy. Dzięki temu nowe regulacje obejmują byłych partnerów, czy też osoby pozostające w relacji uczuciowej czy fizycznej, a niekoniecznie razem zamieszkujące. (…) Nie mówimy również o sprawcach i ofiarach, a o osobach stosujących przemoc i jej doznających – ta zmiana również wynika ze stygmatyzacji, do jakiej dochodziło i która utrudniała walkę z całym zjawiskiem - wskazała przedstawicielka resortu rodziny, pracy i polityki społecznej. Kosmetyka językowa to nie koniec zmian do jakich doszło – bo nowe przepisy wprowadziły też zmiany instytucjonalne. Dzięki nim powstały grupy diagnostyczno-pomocowe. W ich skład wchodzi pracownik socjalny oraz policjant lub przedstawiciel żandarmerii wojskowej, a dodatkowo będą do nich mogli dołączyć: asystent rodziny, nauczyciel, wychowawca, osoby wykonujące zawód medyczny, pedagog, psycholog czy terapeuta. – Z nasze punktu widzenia pozwala to na najbardziej indywidualne podejście do osób doznających, ale też stosujących przemoc przy jednoczesnym uproszczeniu działalności dotychczasowych grup pomocowych. (…) Naszą intencją było m.in. pomniejszenie grona osób, przed którym osoba doznająca przemocy miałaby być podawana postępowaniu. Jednocześnie z osobą stosującą przemoc domową docelowo pracować ma policjant lub przedstawiciel żandarmerii, natomiast z osobą doświadczającą przemocy – pracownik socjalny - wskazała Anna Siwierska.

Zmieniają się również nakłady finansowe w ramach Rządowego Programu Przeciwdziałania Przemocy Domowej. Budżet tego programu zwiększył się dwukrotnie z 24 mln złotych w 2022 do nieco ponad 50 mln zł w 2024. Środki te mają trafić nie tylko na ogólnopolskie kampanie społeczne, ale również na zapewnienie bezpieczeństwa i wsparcia dla osób doznających przemocy i równolegle sfinansowanie działań korekcyjno-edukacyjnych i psychologiczno-terapeutycznych.

Przemoc już "nie w rodzinie, a w domu". "Zmiany dokonano, by nie stygmatyzować rodziny, a jednocześnie by możliwie szeroko objąć regulacjami krąg podmiotowy osób, wobec których będą stosowane przepisy"

Chcąc skutecznie przeciwdziałać przemocy domowej należy jednak pamiętać, że system powinien bazować na dwóch filarach – pierwszy z nich to regulacje prawno-karne i reakcja na przestępstwa, natomiast drugim jest system wsparcia dla osób, które padają ofiarą przemocy. – Opieranie się na tych dwóch nogach ma też swoje konsekwencje – wyjaśnia dr hab. Paweł Ostaszewski, kryminolog, przedstawiciel Katedry Kryminologii i Polityki Kryminalnej, Centrum Analiz Kryminologicznych Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego. – Chodzi o kontekst efektywności tego systemu. O ile system reakcji prawno-karnej jest policzalny i weryfikowalny – mamy procedury reakcji policji i innych instytucji, (…) to już w przypadku systemu pomocy ofiarom nie ma żadnych mechanizmów weryfikacji. Jedynym takim mechanizmem weryfikacji byłoby sprawdzenie, czy ci, którzy otrzymali tę pomoc, są z niej usatysfakcjonowani- dodał.

Okazuje się jednak, że nawet policzalny system w obszarze reakcji prawno-karnej nie gwarantuje wysokiej efektywności. Zdaniem kryminologa obecnie funkcjonujące przepisy nie są wystarczającym „straszakiem” - działają na sprawców marginalnie, albo wręcz nie działają w ogóle. – W efekcie notujemy bardzo wysoką recydywę. (…) A sprawcy przemocy domowej często po zatrzymaniu i aresztowaniu na jakiś krótki okres, wracają do domu i często po powrocie intensyfikują akty przemocy - przyznaje Paweł Ostaszewski.

Pomoc ofiarom ma kluczowe znaczenie. "Sprawcy przemocy domowej często po zatrzymaniu i aresztowaniu na jakiś krótki okres, wracają do domu i często po powrocie intensyfikują akty przemocy" 

Badania przeprowadzone przez Fundację Dajemy Dzieciom Siłę wskazują, że nawet 79 proc. dzieci i nastolatków w swoim życiu doświadczyła przemocy lub zaniedbania. Statystyki pokazują, że nawet co trzecie dziecko doświadczyło przemocy ze strony bliskich dorosłych, a 14 proc. było jej świadkami w domu. Z danych Fundacji wynika wprost, że czynnikiem najmocniej zwiększającym szansę bycia świadkiem przemocy (nawet 5-krotnie) jest nadużywanie alkoholu przez domownika, alkohol też blisko 3,5-krotnie zwiększa ryzyko doświadczenia przemocy przez dziecko.

Jednym z tematów, który są często marginalizowany, jest przemoc seksualna, jaką dzieci doświadczają od bliskich sobie osób. – To poważne zjawisko, często dziejące się w rodzinie. (…) 99 proc. kampanii społecznych opiera się na tym, że zagrożenie to może płynąć ze strony obcych, wychowawców na koloniach, instruktorów czy niezidentyfikowanych przestępców. Tymczasem dzieci są krzywdzone w domach i nie mamy kampanii, które mówiłyby dzieciom. co mogą zrobić, gdy przemocy seksualnej doznają w najbliższym otoczeniu- od najbliższej rodziny lub osób związanych lub znaczących dla rodziny. Często dzieci o tym fakcie milczą, bo nie mają koła ratunkowego i zaufanej osoby, której mogłyby powiedzieć o swoim losie-

podkreśliła Jolanta Zmarzlik. Ekspertka zwróciła również uwagę, że trudno jest również takiemu dziecku powiedzieć o zjawisku obcej osobie dorosłej np. policjantowi, czy pedagogowi, bo cała charakterystyka zjawiska wykorzystywania seksualnego i konsekwencje, jakie z niego wynikają, zaprzeczają takiemu sposobowi reakcji dziecka na stosowaną wobec niego przemoc seksualną.

Dzieci ofiary najbliższych. Nawet 79 proc. dzieci i nastolatków w swoim życiu doświadczyła przemocy lub zaniedbania. "Nie mamy kampanii, które mówiłyby dzieciom. co mogą zrobić, gdy przemocy seksualnej doznają w najbliższym otoczeniu"

Zdaniem psycholog Anny Wiechcińskiej-Szymańskiej, z zarządu Stowarzyszenia na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia, system przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest w ciągłej budowie. – Jest to jednak zmiana nie rewolucyjna, a ewolucyjna. Niestety obecnie procedura wszczęcia Niebieskiej Karty jest niezwykle sformalizowana. Wytwarza się bardzo dużo dokumentów i uchwał, a jednocześnie państwo podtrzymuje narrację, że są to konieczne i bezkosztowe zmiany. A nie są, bo czas i odpowiedzialność pracowników zespołów diagnostyczno-pomocowych nie są bezcenne - podkreśliła Anna Wichcińska-Szymańska. Kluczowe w tym momencie wydaje się zatem zainwestowanie w kadry bezpośrednio pracujące z osobami stosującymi i doświadczającymi przemocy. Konieczne jest nie tylko dofinansowanie ich pracy, ale również prowadzenie szkoleń odpowiadających na wyzwania lokalnej społeczności czy wsparcie i superwizja dla osób pracujących w grupach diagnostyczno-pomocowych. – Nasze doświadczenie prowadzenia superwizji dla pracowników warszawskich zespołów interdyscyplinarnych i dawnych grup roboczych pokazuję, że jest to działanie ułatwiające im pracę i odciążające emocjonalnie. To istotne, bo osoby te pracują w jednym z najtrudniejszych obszarów problemów psychospołecznych- wskazała Anna Wiechcińska-Szymańska.

Co dalej? System się zmienia, ale to powolna ewolucja. "Niestety obecnie procedura wszczęcia Niebieskiej Karty jest niezwykle sformalizowana"

Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się problemem przemocy domowej. Oto najważniejsze punkty materiału: 

"99 proc. kampanii społecznych opiera się na tym, że zagrożenie to może płynąć ze strony obcych, wychowawców na koloniach, instruktorów czy niezidentyfikowanych przestępców. Tymczasem dzieci są krzywdzone w domach i nie mamy kampanii, które mówiłyby dzieciom co mogą zrobić, gdy przemocy seksualnej doznają w najbliższym otoczeniu- od najbliższej rodziny lub osób związanych lub znaczących dla rodziny. Często dzieci o tym fakcie milczą, bo nie mają koła ratunkowego i zaufanej osoby, której mogłyby powiedzieć o swoim losie"

Przerażające dane. Prawie 78 tys. osób rocznie pada ofiarą przemocy domowej 

Politycy różnych formacji zostali zapytani przez jedennewsdziennie.pl o plusy i minusy polskiego członkostwa w Unii Europejskiej. Plusów dostrzegają więcej niż minusów, choć bilans tu jest zależny od opcji politycznej. Nikt jednak nie formułuje postulatu wyjścia Polski z UE.

- Członkostwo Polski w Unii Europejskiej nie ma żadnych minusów – powiedział jedennewsdziennie.pl były prezydent Aleksander Kwaśniewski, odpowiadając na pytanie o minusy naszej bytności w UE.

Kwaśniewski w rozmowie z dziennikarzami podkreślał, że 1 maja 2004 roku "to był bardzo napięty dzień". "Lecieliśmy do Dublina na uroczystość podniesienia na maszt flag nowych państw członkowskich. Tam zjedliśmy szybką kolację w gronie liderów europejskich. Mówię my, bo był ze mną Leszek Miller. Potem pojechaliśmy na lotnisko, gdzie Irlandczycy podstawili nam samolot holenderski, bo pomyliło im się Poland z Holland. Samolotem do Warszawy i w nocy rozpoczęły się uroczystości na placu Piłsudskiego. To był bardzo piękny wieczór,  mnóstwo ludzi, mnóstwo flag i mnóstwo klaksonów. Atmosfera była niesamowita, skojarzyłem sobie, że pewnie taka sama byłaby atmosfera, gdyby Polska zdobyła mistrzostwo świata w piłce nożnej. Tyle że mistrzem świata nigdy nie byliśmy i pewnie nie będziemy, a w Unii Europejskiej jesteśmy. Tytuły w sporcie zdobywa się i traci, a w UE jesteśmy i mamy szansę być" - podkreślił Kwaśniewski.

Kwaśniewski o Polsce w UE: żadnych minusów. "1 maja 2004 roku była taka atmosfera, jakbyśmy zdobyli mistrzostwo świata w piłce nożnej. Tyle że mistrzem świata nigdy nie byliśmy i pewnie nie będziemy, a w UE jesteśmy"

Wicemarszałek Sejmu Krzysztof Bosak z Konfederacji przyznał w rozmowie z jedennewsdziennie.pl, że integracja europejska Polski to "proces wieloaspektowy, który ma plusy i minusy".

- Wśród plusów wymieniłbym ogromne dotacje, które uzyskaliśmy, przyznawane nie bezwarunkowo, ale idące w bardzo duże kwoty. One rozruszały inwestycje w wielu dziedzinach. Na poziomie psychologii istotne jest wyzbywanie się kompleksów przez Polskę. To, że polscy politycy weszli do polityki europejskiej i w ciągu 20 lat już cała generacja polityków przewinęła się przez Parlament Europejski, spowodowało, że zobaczyli, iż są ulepieni z tej samej gliny co politycy innych krajów i nie mają powodów do kompleksów. Poza tym polska administracja czegoś się nauczyła od partnerów unijnych, została oswojona z trochę inną kulturą administracyjną. Dostrzegam też plusy związane z rozwojem wspólnego rynku i napływem kapitału inwestycyjnego do Polski, a także wejściem polskich przedsiębiorstw na rynek europejski bez żadnych barier celnych. Z pewnością dało to podstawy do rozwoju gospodarczego przez ostatnie 20 lat. Są też pozytywy harmonizacji prawa polskiego z unijnym, bo w wielu krajach przez dziesiątki lat dochodzono do pewnych rozwiązań, a nasze niektóre systemy prawne były trochę zacofane, a tak przeskoczyliśmy kilka szczebli za jednym zamachem – wymienia wicemarszałek Sejmu.

Z kolei po stronie negatywów widzi przede wszystkim „wyzbycie się samodzielnego myślenia strategicznego”. - Polska polityka na tyle mocno zapatrzyła się w politykę europejską, że to, co robi Unia Europejska, przestało być poddawane krytycznej refleksji strategicznej. Polska nie ma dziś politycznej agendy długookresowej. Dziś zaczynamy się zderzać z konsekwencjami tego procesu w postaci utraty konkurencyjności gospodarki i pozycji politycznej całej Unii Europejskiej w gospodarce światowej. Zaczyna się przebijać świadomość, że Europa nie jest wcale taka istotna w skali świata i zaczyna tracić pozycję na rynkach światowych. Staje się jako całość peryferyjną gospodarką w skali świata, penetrowaną przez kapitał chiński czy arabski, tak jak kiedyś polska gospodarka była penetrowana przez kapitał zachodni – zwraca uwagę Bosak.

W członkostwie w UE przeszkadza mu też „presja ideologiczna”. - Struktury europejskie są bardzo mocno nasycone myśleniem lewicowym czy lewicowo-liberalnym, co jest przedstawiane jako wartości europejskie i daje przewagę polityczną siłom centrolewicowym. Bo to, co one chcą zrobić, ma wsparcie jako wartości europejskie, a to, co my chcemy zrobić, jest zwalczane – zaznacza Bosak.

Wicemarszałek dostrzega też wady utraty suwerenności w wielu sferach, związanej z członkostwem w UE. - Moim zdaniem utrata suwerenności przejawia się w ten sposób, że dla polityków państw członkowskich, w tym Polski nie jest do końca jasne, co od nich zależy, co paraliżuje funkcjonowanie demokracji – mówi polityk Konfederacji.

Bosak: Polska wyzbyła się samodzielnego myślenia strategicznego. Wśród plusów członkostwa wymieniłbym ogromne dotacje, które uzyskaliśmy 

Przewodniczący Zgromadzenia Parlamentarnego NATO Michał Szczerba z KO nie widzi żadnych złych stron członkostwa w UE, choć dostrzega niewydolność struktur unijnych. Jego zdaniem struktury te "zbyt powoli toczą walkę o wartości przyświecające UE”. - Myślę, że mało skutecznie walczono o wartości europejskie wtedy np., gdy Victor Orban naruszał standardy państwa prawa. Struktury europejskie przyglądały się temu, zamiast przeciwdziałać tego typu procesom, a to rozzuchwaliło Orbana i dziś mamy do czynienia z państwem, które współpracuje z tymi, którzy nie są przyjaciółmi UE, jak choćby Rosja – mówi.

Z kolei wiceszef MON Paweł Zalewski z Polski 2050-Trzecia Droga zwraca uwaga, że najważniejszą zaletą członkostwa w UE jest zapewnienie Polsce bezpieczeństwa. - Kraje, które znajdują się w takich miejscach strategicznych, między jednym blokiem a drugim, jeżeli nie są silnie umocowane w jednym z bloków, to mają problemy. To, że Polska jest w UE, bardzo silnie wzmacnia nasze bezpieczeństwo, bo jesteśmy razem z innymi państwami i mamy wpływ na podejmowanie kluczowych decyzji nas dotyczących, a nie jesteśmy ich przedmiotem. Po drugie Unia Europejska tworzy strefę rozwoju i dobrobytu, z czego korzystamy. Po trzecie członkostwo w UE dało przełom cywilizacyjny - Polska przez setki lat społecznie i ekonomicznie była na Wschodzie, a to Zachód się rozwijał. Dziś Polska jest na Zachodzie, więc dopełnił się wielki cel, który był niedościgły od XVI wieku – mówi Zalewski.

Pytany o minusy i problemy UE zastrzega, że „żaden problem UE nie daje podstaw do myślenia o wyjściu z niej”. - Można zastanawiać się, czy regulacje powinny iść w tę czy w inną stronę, tym niemniej mamy na to wpływ i nic bez naszych decyzji się nie dzieje. Nie tracimy suwerenności, ale dzięki temu, że jesteśmy w Unii, nasza suwerenność jest realna, a nie papierowa. To suwerenność rozumiana jako swoboda podejmowania decyzji w interesie kraju – dodaje polityk Polski 2050-TD.

Co dalej? Wiceszef MON: Żaden problem UE nie daje podstaw do myślenia o wyjściu z niej. Dziś Polska jest na Zachodzie, więc dopełnił się wielki cel, który był niedościgły od XVI wieku 

Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się 20. rocznicą wstąpienia Polski do UE. Oto najważniejsze punkty materiału: 

 Członkostwo Polski w Unii Europejskiej nie ma żadnych minusów

Kwaśniewski: nie ma żadnych minusów członkostwa Polski w UE

"Żadnych ‘jeśli’, żadnych ‘ale’. Samoloty lecą do Rwandy” - mówił brytyjski premier Rishi Sunak o kontrowersyjnym planie wysyłania do Kigali osób ubiegających się o azyl. W kwietniu 2022 roku Wielka Brytania i Rwanda uzgodniły, że w zamian za setki milionów euro ten afrykański kraj będzie przyjmował azylantów, a następnie przeprowadzał procedurę azylową. Porozumienie ma odstraszać azylantów przed próbą dostania się na Wyspy.

W ostatnich latach liczba osób ubiegających się o azyl w Wielkiej Brytanii po nielegalnym przekroczeniu Kanału La Manche, wzrosła z ponad 36 tysięcy w 2019 roku do ponad 67 tysięcy w 2023. Konserwatyści, którzy podczas kampanii brexitowej obiecywali odzyskanie kontroli nad migracją, zdecydowali się na zawarcie porozumienia z Rwandą. Teraz, kiedy ich popularność spada, a działania rządu popiera jedynie 35 proc. Brytyjczyków, Rishi Sunak ma nadzieję, że deportowanie pierwszych azylantów przełoży się wzrost jego poparcia w sondażach. Brytyjczycy pójdą do urn pod koniec tego roku.

Stefan Kok, ekspert do spraw migracji w holenderskim Instytucie Spraw Międzynarodowych Clingendael działania Wielkiej Brytanii uznał za egoistyczne. - Wielka Brytania negocjuje z Rwandą swoją własną umowę, ale nie każdy kraj europejski będzie miał takie relacje z tym krajem i środki, aby mu zapłacić. Więc poza wątpliwościami prawnymi, jest to egoistyczne działanie Wielkiej Brytanii, czego skutkiem jest wyjazd osób ubiegających o azyl do innych krajów europejskich. W mediach pojawiają się informacje z Irlandii, która obawia się, że teraz azylanci będą przemieszczać się na jej terytorium. To odzwierciedla, w jaki sposób Wielka Brytania przerzuca odpowiedzialność za azylantów na resztę Europy.

Irlandia już zapowiedziała wprowadzenie prawa umożliwiającego deportowanie azylantów z powrotem do Wielkiej Brytanii.

Londyn działa z egoistycznych pobudek. W kwietniu 2022 roku Wielka Brytania i Rwanda uzgodniły, że w zamian za setki milionów euro ten afrykański kraj będzie przyjmował azylantów

Brytyjskiemu parlamentowi zatwierdzenie porozumienia zajęło wiele miesięcy, gdyż od samego początku budzi ono wiele kontrowersji. Organizacje praw człowieka kilkakrotnie odwoływały się od rządowych planów do sądów. Po tym jak Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał, że wysłanie azylantów do Rwandy stwarza “realne ryzyko ich nieodwracalnego cierpienia”, wstrzymano pierwszy lot zaplanowany na lato zeszłego roku. Sąd Apelacyjny w Londynie uznał zaś, że Rwanda nie jest krajem bezpiecznym i nie gwarantuje, że azylanci nie zostaną odesłani z powrotem do kraju, z którego uciekli. Umowa z Rwandą została poprawiona i ostatecznie przyjęta.

Profesor historii migracji Leo Lucassen z Uniwersytetu w Leiden w wywiadzie dla radia NPO1 skrytykował pomysł. "To okrutne, drogie i nieskuteczne. Zapytano uchodźców, którzy obecnie przebywają w północnej Francji, czy nadal będą ryzykować przedostanie się do Anglii, jeśli będą wiedzieć, że można ich wsadzić do samolotu do Rwandy. Wszyscy mówią „tak”. Ludzie mają znajomych w Anglii".

Na aspekt moralny porozumienia zwraca uwagę Stefan Kok. Zdaniem eksperta przyszłość uchodźców wysłanych do Rwandy jest niepewna. -Wielka Brytania wysyła uchodźców do kraju, z którym nie mają nic wspólnego. Bez perspektyw na zbudowanie swojego życia tam. Widzimy to na przykładzie przesiedlania uchodźców z północnej Afryki do Rwandy, które odbyło się za ich zgodą. Teraz mówią, że nie widzą przyszłości w Rwandzie i chcą zostać przesiedleni do innych krajów.

Aspekt moralny porozumienia jest wątpliwy. "To okrutne, drogie i nieskuteczne"

Według raportu Instytutu Clingendael: "Jak poradzić sobie z Rwandą" pod uwagę są brane osoby z Afganistanu, Albanii, Iranu, Syrii, Sudanu, Iraku, Erytrei, Indii, Egiptu i Turcji. Po przylocie mają one zostać zakwaterowane w hotelach, których pierwsze zdjęcia pojawiły się w mediach. Widać na nich dobrze nasłoneczniony, żółty budynek ze sporą ilością zieleni, prawie jak z katalogu turystycznego. Te zdjęcia to typowa propaganda - komentują eksperci.

Docelowo w stolicy i innych miastach planowana jest budowa osiedli, w których azylanci mogliby integrować się mieszkańcami. Osoby posiadające status uchodźcy mają otrzymać takie same prawa jak inni obywatele: dostęp do służby zdrowia, oświaty oraz możliwość podjęcia pracy. Otrzymają także wsparcie w procesie integracji.

Rwanda od lat promuje się na arenie międzynarodowej jako kraj chętny do rozwiązania problemu uchodźców. Członkowie rządu podkreślają fakt, że sami znaleźli azyl w Rwandzie i wiedzą, jak to jest być uchodźcą. W Rwandzie mieszka obecnie 135 tysięcy uchodźców, głównie z Konga i Burundi. Kraj ten aktywnie uczestniczy w misjach pokojowych ONZ, a jego wojsko cenione jest za dyscyplinę i zaangażowanie.

- Rwanda jest stosunkowo stabilna i to może być kraj odgrywający rolę w znajdowaniu rozwiązania dla problemu uchodźców, tak jak to było z uchodźcami z Libii. Ale tam również pojawiają się pytania o standardy praw człowieka i o to, czy każdy kraj powinien działać na własną rękę i załatwiać swoje własne interesy. Czy powinniśmy szukać rozwiązań razem - podkreślił Stefan Kok.

Rwanda chce rozwiązać problem uchodźców. Pierwsze loty z Londynu do Kigali mają się odbyć za 10 tygodni. W sumie w nadchodzących latach deportacji może się spodziewać 52 tysiące azylantów

Inne europejskie kraje uważnie przyglądają się działaniom Londynu. Niemcy, Austria, Dania również rozważają deportowanie azylantów do “bezpiecznych krajów trzecich”. Plany w tej sprawie zaprezentowała Ursula von der Leyen na kongresie chrześcijańskich demokratów. Partie prawicowe w Holandii też widzą pozytywne strony w zawarciu podobnej umowy.

Ekspert od migracji Stefan Kok uważa, że Unia zawierając takie porozumienie, powinna brać pod uwagę sytuację uchodźców. - Holandia przestrzega europejskiego prawa, które dotyczy bezpieczeństwa krajów trzecich, powiązania azylanta z krajem, do którego ma być wysłany. Powinien mieć on tam przynajmniej prawo, aby legalnie tam pojechać. Zawieranie umów z trzecimi krajami jest prawnie dozwolone, ale Unia ma kryteria, których przestrzega.

Zamiast deportować uchodźców, lepiej jest opracować system zarządzania ich przepływem - powiedział ekspert - Alternatywą jest system wczesnego ostrzegania o tym, gdzie są kryzysy, konflikty i skąd uchodźcy mogą nadejść. Nacisk powinien być położony na to, aby uchodźcy udawali się w pierwszej kolejności do krajów sąsiednich i otrzymali pomoc humanitarną. Powinniśmy monitorować sytuację i w kryzysowych sytuacjach na wstępnym etapie oferować wsparcie. To jest część zarządzania kryzysem.

Stefan Kok wskazał na niezgodności w podejściu Wielkiej Brytanii do problemu. -Z jednej strony Wielka Brytania skupia się na uchodźcach, ale z drugiej strony mieszka tam wielu imigrantów zarobkowych, ponieważ ze względów ekonomicznych my ich potrzebujemy. Więc tutaj jest pytanie o niezgodność w podejściu. Wśród uchodźców istnieje potencjał ekonomiczny, co widać na przykładzie uchodźców ukraińskich, którzy znajdują zatrudnienie.

Co dalej? Część europejskich krajów myśli o podobnym rozwiązaniu. Niemcy, Austria, Dania również rozważają deportowanie azylantów do “bezpiecznych krajów trzecich”

Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się porozumieniem między Wielką Brytanią a Rwandą w sprawie uchodźców. Oto najważniejsze punkty materiału: 

"Rwanda jest stosunkowo stabilna i to może być kraj odgrywający rolę w znajdowaniu rozwiązania dla problemu uchodźców, tak jak to było z uchodźcami z Libii. Ale tam również pojawiają się pytania o standardy praw człowieka i o to czy każdy kraj powinien działać na własną rękę i załatwiać swoje własne interesy. Czy powinniśmy szukać rozwiązań razem"

"Wielka Brytania działa egoistycznie". Pierwsze samoloty do Kigali mogą polecieć już za 10 tygodni

Czy polski model azylowej opieki psychiatrycznej odejdzie do lamusa? Takie deklaracje składa resort zdrowia i wskazuje, że ostateczny kształt środowiskowej opieki psychiatrycznej poznamy w przyszłym roku.

- Proces pilotażu psychiatrycznej opieki środowiskowej doszedł do momentu, w którym wiemy, że opieka środowiskowa powinna być wiodącą formą opieki psychiatrycznej. W naszym odczuciu ta forma sprawowania opieki sprawdziła się, a naszym założeniem jest to, by realizowany pilotaż Centrów Zdrowia Psychicznego (obecnie w całej Polsce jest 132) przekształcić w formę opieki systemowej - wskazał wiceminister zdrowia Wojciech Konieczny. 

Zanim jednak do tego dojdzie, w psychiatrii dorosłych konieczna będzie ewaluacja dotychczasowych działań i zastanowienie się, w jaki sposób zwiększyć skalę tej formy pomocy pacjentom. To - co zdaniem wiceministra - będzie wyzwaniem, to pokrycie całej Polski siatką Centrów Zdrowia Psychicznego. Dotychczas bowiem do pilotażu zgłaszały się często placówki niegotowe do jego realizacji lub też realizacją zainteresowanych było kilka placówek z danego terenu. Dlatego obecnie – zgodnie z deklaracją Wojciecha Koniecznego – do pilotażu będą mogły być włączane placówki jedynie z terenów, gdzie nie ma takiego zabezpieczenia lub też w sytuacji, gdzie populacja przypadająca na istniejące CZP przekracza 350 tysięcy. – Do końca pierwszego półrocza 2025 chcielibyśmy wyłonić realizatorów w całej Polsce- zadeklarował.

Pacjenci zmagający się z zaburzeniami psychicznymi powinni mieć dostęp do opieki i kompleksowego wsparcia blisko miejsca zamieszkania. Od kilku lat środowisko pacjentów i klinicystów mówi o potrzebie reformy i wprowadzeniu w psychiatrii rozwiązań, które sprawdzają się w Europie Zachodniej

Klinicyści przyznają, że polska psychiatria przez wiele lat funkcjonowała w starych, utartych schematach rodem z XIX wieku. - Niestety polski system opieki psychiatrycznej przez wiele lat funkcjonował w systemie azylowym, a głównym elementem systemu był szpital psychiatryczny ze swoimi „obrotowymi drzwiami”. Polegało to na tym, że jeśli pacjent się pogarszał i trafiał do szpitala psychiatrycznego, to po zakończonym leczeniu wychodził, by po chwili ponownie do placówki wrócić przez te „obrotowe drzwi”. Ten model był uciążliwy nie tylko dla samych pacjentów i ich rodzin. Dodatkowo ta forma była nieefektywna. Koszty takiej opieki z jednej strony były wysokie, z drugiej natomiast nigdy nie zaspakajały potrzeb pacjentów związanych z godnymi warunkami życia w szpitalu psychiatrycznym- ocenił prof. Janusz Heitzman. 

Jego zdaniem nową jakość do opieki – przynajmniej nad częścią pacjentów - wniosła do opieki psychiatria środowiskowa, która ma swoją długo tradycję, ale w krajach Europy Zachodniej, gdzie ten model był wdrażany i rozbudowywany. W trakcie dyskusji poświęconej psychiatrii – jaka odbyła się w trakcie Kongresu Rzecznicy Zdrowia 2024 – profesor przyznał również, że życie w szpitalach psychiatrycznych przed epoką psychiatrii środowiskowej było dalekie od ideału. – Efektem tego jest głęboko zakorzenione w społecznej świadomości wyobrażenie szpitala psychiatrycznego, jako miejsca zapomnianego przez Boga. Stworzenie poza placówkami szpitalnymi miejsc, które pozwalają na przeciwdziałanie ujawnianiu się zaburzeń psychicznych, daje nam szansę na prowadzenie pewnego rodzaju profilaktyki najczęstszych zaburzeń psychicznych – ocenił wieloletni dyrektor Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.

Psychiatria zmienia swoje oblicze. "Niestety polski system opieki psychiatrycznej przez wiele lat funkcjonował w systemie azylowym, a głównym elementem systemu był szpital psychiatryczny ze swoimi "obrotowymi drzwiami"

Psychiatrzy nie mają również wątpliwości, że z roku na rok liczba pacjentów zmagających się problemami psychicznymi rośnie, a ograniczone możliwości otrzymania wsparcia lub niechęć samych pacjentów po sięgnięcie pomocy sprawia, że w psychiatrii obserwujemy efekt kuli śniegowej. O narastającym problemie mówią również liczby zwolnień lekarskich z przyczyn zaburzeń psychicznych - tylko w 2023 w Polsce wystawiono ponad 1,4 mln zwolnień na łącznie 26 mln dni.

- Patrząc dziś na liczbę chorych z zaburzeniami zdrowia psychicznego, to mają one obecnie charakter epidemiczny. Nawet 26 proc. populacji jest zagrożona wystąpieniem zaburzeń psychicznych w trakcie ich życia – patrząc na skalę to 9 mln osób z populacji Polski. Czy 5 tys. czynnych zawodowo psychiatrów i około 500 dziecięcych jest w stanie pomóc takiej rzeszy chorych?- pytał retorycznie psychiatra. Dlatego też opieka środowiskowa powinna być realizowana w sposób wszechstronny i niestygmatyzujący, a w cały proces oprócz psychiatry powinni być zaangażowani psychologowie, asystenci zdrowia, a w przypadku dzieci i młodzieży również pedagodzy i nauczyciele, którzy często są pierwszymi osobami zauważającymi problem dziecka.

W dyskusji dotyczącej przyszłości opieki psychiatrycznej nie można również pominąć także istniejących poradni zdrowia psychicznego, których na terenie kraju działa blisko 1400. Zdaniem prof. Janusza Heitzmana być może jednym zasadnych rozwiązań byłoby przekształcenie części z nich w Centra Zdrowia Psychicznego lub włączenie ich w struktury już istniejących ośrodków. – Reformy psychiatrii nie można robić również w oderwaniu od "góry”, czyli wysokospecjalistycznej opieki, programów terapeutycznych czy oddziałów referencyjnych, które również w systemie reformowanej psychiatrii powinni znaleźć swoje miejsce. Dlatego też po zakończeniu pilotażu Centrów Zdrowia Psychicznego powinniśmy myśleć nad złożeniami programu hybrydowego, który z jednej strony nie zlikwiduje z dnia na dzień 1400 poradni zdrowia psychicznego, z drugiej natomiast będzie starał się je unowocześnić i zmienić model ich działania na bardziej przystający do potrzeb pacjentów – ocenił prof. Janusz Heitzman.

Epidemia zaburzeń psychicznych ma miejsce już dziś. Niechęć samych pacjentów po sięgnięcie pomocy sprawia, że w psychiatrii obserwujemy efekt kuli śniegowej

Zmiany w psychiatrii nie będą jednak pełnymi bez właściwej edukacji społecznej i pracy nad tym, by pacjenci chorzy psychicznie, placówki zajmujące się ich leczeniem czy szpitale nie byli stygmatyzowani. – Bez edukacji nie uda nam się zmienić oblicza opieki psychiatrycznej. Stygmatyzacja CZP, szpitali psychiatrycznych, a już w szczególności pacjentów psychiatrycznych jest niesamowita. Moi podopieczni niestety regularnie się z nią spotykają – często również ze strony nawet własnej rodziny. Dlatego tak ważna jest edukacja, która nauczyłaby społeczeństwo, że zaburzenia psychiczne są chorobami – jak każde inne, można je leczyć i normalnie z nimi żyć – wskazał Rafał Kłopotowski, asystent zdrowienia, który na co dzień pracuje w Instytucie Psychiatrii i Neurologii i działa jako edukator w Fundacji eFkropka.

Co dalej? Czas na rzetelną edukację. "Stygmatyzacja CZP, szpitali psychiatrycznych, a już w szczególności pacjentów psychiatrycznych jest niesamowita"

Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się problemem psychiatrii w Polsce. Oto najważniejsze punkty materiału: 

"Niestety polski system opieki psychiatrycznej przez wiele lat funkcjonował w systemie azylowym, a głównym elementem systemu był szpital psychiatryczny ze swoimi „obrotowymi drzwiami”. Polegało to na tym, że jeśli pacjent się pogarszał i trafiał do szpitala psychiatrycznego, to po zakończonym leczeniu wychodził, by po chwili ponownie do placówki wrócić przez te „obrotowe drzwi"

Co czwarty Polak jest zagrożony wystąpieniem zaburzeń psychicznych. "Trzeba walczyć ze stygmatyzacją" 

W Warszawie na jedynce PiS ma być była wicemarszałek Sejmu Małgorzata Gosiewska.

Saryusz-Wolski zasiada w Parlamencie Europejskim od 2004 roku. W trzech kolejnych wyborach – 2004, 2009 i 2014 kandydował z list PO. Jednak w 2017 zgodził się kandydować z rekomendacji rządu PiS na przewodniczącego Rady Europejskiej przeciw Donaldowi Tuskowi, za co został wykluczony z PO. 

W wyborach do PE w 2019 roku kandydował z powodzeniem z list PiS. Tematyką europejską zajmuje się od początku lat 90, najpierw był pełnomocnikiem rządu ds. integracji europejskiej, a potem szefem Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej.

Komitet polityczny PiS listy partyjne zaakceptował w czwartek. Jedyną w okręgu lubusko-zachodniopomorskim ma być Joachim Brudziński, w pomorskim Anna Fotyga, w warmińsko-podlaskim Jacek Kurski, w lubelskim Mariusz Kamiński, w podkarpackim Daniel Obajtek, w małopolsko-świętokrzyskim Beata Szydło, w śląskim Jadwiga Wiśniewska, w dolnośląskim Anna Zalewska, w wielkopolskim Wojciech Kolarski z Kancelarii Prezydenta RP, w łódzkim Witold Waszczykowski, a w mazowieckim Adam Bielan.


Jacek Saryusz-Wolski zrezygnował z kandydowania z list PiS do Parlamentu Europejskiego – wynika z informacji jedennewsdziennie.pl. Jak przyznają nieoficjalnie politycy PiS miał się obrazić za to, że nie dostał pierwszego miejsca na listach w okręgu warszawskim

"Miał się obrazić za to, że nie dostał pierwszego miejsca na listach w okręgu warszawskim"

Nieoficjalnie: Jacek Saryusz-Wolski rezygnuje z kandydowania do PE

Nie będzie kandydować minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, której nazwisko tez się pojawiało w kontekście wyborów do PE.

W politycznych kuluarach można usłyszeć nazwiska ich potencjalnych następców. Największe szanse na objęcie fotela ministra kultury ma dotychczasowy zastępca Sienkiewicza Andrzej Wyrobiec.

Wśród kandydatów na nowego ministra spraw wewnętrznych i administracji najczęściej wśród parlamentarzystów pada nazwisko dotychczasowego koordynatora służb specjalnych Tomasza Siemoniaka. Mógłby on łączyć oba stanowiska, tak jak to robił Mariusz Kamiński w rządzie PiS.

Kandydatem na następcę Borysa Budki w MAP, jak można usłyszeć, jest obecny szef KPRM Jan Grabiec. Gdyby objął ten resort nowym szefem kancelarii premiera mógłby zostać Maciej Berek.

Z kolei w PSL za mocnego kandydata na nowego ministra rozwoju i technologii wymienia się obecnego szefa klubu PSL-TD Krzysztofa Paszyka.

Czterech ministrów z rządu Donalda Tuska wybiera się do PE. Minister kultury Bartłomiej Sienkiewicz już złożył rezygnację, niebawem mają to zrobić minister aktywów państwowych Borys Budka, szef MSWiA Marcin Kierwiński, a także przedstawiciel PSL-TD Krzysztof Hetman

Czy jednak dymisja czterech kluczowych ministrów po czterech miesiącach działania rządu nie jest rodzajem politycznej ucieczki i obniżeniem rangi spraw, którymi zajmuje się rząd?

Politycy ugrupowań koalicyjnych zaprzeczają. - To niezwykle ważne wybory, listy muszą być najsilniejsze i musi to być kompozycja ludzi, którzy będą się zajmować ważnymi sprawami, takimi, jak bezpieczeństwo – przekonuje jedennewsdziennie.pl minister ds. europejskich Adam Szłapka. - Rząd na pewno nie ucierpi, a Polska zyska, że będą tam bardzo mocne nazwiska – zapewnia.

Podobnie wypowiada się dla jedennewsdziennie.pl Krzysztof Paszyk. - Najprawdopodobniej czterech ministrów będzie kandydować z rządu, nie uważam, żeby to była sytuacja nadzwyczajna, zwracamy uwagę na to, że w najbliższych latach czekają Unię Europejską bardzo poważne wyzwania. To wyzwania związane z bezpieczeństwem, to ostatni hojny budżet unijny dla Polski. To wymaga kompetentnych, dobrze zorientowanych posłów, a wszyscy czterej ministrowie to są ludzie, którzy mają kompetencje nie tylko by zasiadać, ale i skutecznie zabiegać o sprawy Polski – mówi polityk PSL.

Czy jednak dymisja czterech kluczowych ministrów po czterech miesiącach działania rządu nie jest rodzajem politycznej ucieczki i obniżeniem rangi spraw, którymi zajmuje się Rada Ministrów? "Rząd na pewno nie ucierpi, a Polska zyska"


Również wicemarszałek Sejmu Monika Wielichowska z KO przekonuje, że w sytuacji gdy najbliższe wybory europejskie będą jednymi z najważniejszych, na forum instytucji unijnych będzie toczyć się walka z populistami, a Polska musi odbudować swoją pozycję w UE, do PE trzeba wystawić reprezentację, która będzie „proeuropejska, merytoryczna i nieugięta w walce o sprawy Polski”.

Podkreśla, że na listach jest kilku ministrów, którzy są doświadczonymi politykami i będą w PE skuteczni. - Premier Donald Tusk wyznaczył im nowe zadania, a nic nie zachwieje prac rządu, ponieważ na jego czele stoi silny premier, który wie w jaki sposób i kim dokonać rekonstrukcji. W Platformie jest wiele doświadczonych osób, które mogą wejść do rządu - ocenia Wielichowska.

Co dalej? "Tusk wie jak i kim dokonać rekonstrukcji. W Platformie jest wiele doświadczonych osób, które mogą wejść do rządu"

Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się zmianami w rządzie w związku z wyborami do Parlamentu Europejskiego. Oto najważniejsze punkty materiału: 

Czy jednak dymisja czterech kluczowych ministrów po czterech miesiącach działania rządu nie jest rodzajem politycznej ucieczki i obniżeniem rangi spraw, którymi zajmuje się Rada Ministrów? "Rząd na pewno nie ucierpi, a Polska zyska"

"To niezwykle ważne wybory, listy muszą być najsilniejsze i musi to być kompozycja ludzi, którzy będą się zajmować ważnymi sprawami, takimi, jak bezpieczeństwo. Rząd na pewno nie ucierpi, a Polska zyska, że będą tam bardzo mocne nazwiska"

Grabiec, Berek, Siemoniak i Wyrobiec - karuzela nazwisk ruszyła. "Rząd na pewno nie ucierpi"

Pełne ozusowanie umów zleceń – to jeden z kamieni milowych, których realizację obiecaliśmy w Krajowym Planie Odbudowy. De facto reforma była planowana jeszcze przed pandemią, ale rządowi PiS zawsze wyskakiwało coś, co przesuwało ją w czasie. Tym razem o spychaniu tematu ma nie być mowy i – jak potwierdził Business Insider Polska oraz „Dziennik Gazeta Prawna” w kilku ministerstwach – zmiana ma wejść w życie od początku 2025 r., bo do tego zobowiązaliśmy się wobec Brukseli. Możliwe, że obejmie nie tylko umowy zlecenia, ale też umowy o dzieło.

O co chodzi? O to, żeby przy zbiegu tytułów do ubezpieczenia społecznego (czyli przy dwóch umowach/typach zatrudnienia) płacić składki od każdego. Dziś pełne oskładkowanie umów zleceń dotyczy wyłącznie sytuacji, gdy wykonujemy dodatkową pracę dla naszego pracodawcy (z którym wiąże nas umowa o pracę). W innych sytuacjach – m.in. łączenia umowy o pracę z umową zlecenia dla innego podmiotu, łączenia działalności gospodarczej z umową zlecenia albo pracy na kilku umowach zlecenia – sytuacja jest bardziej skomplikowana. Obłożona składkami na ubezpieczenie społeczne jest wyłącznie umowa (ewentualnie suma kilku umów) w wysokości płacy minimalnej. Na przykładzie: jeśli mamy dwie umowy zlecenia na kwoty 4242 zł brutto (obecne minimalne wynagrodzenie), to składki społeczne można opłacać tylko od jednej. To oznacza, że z tej drugiej dostajemy więcej na rękę. Jednocześnie niższe są koszty pracy dla zleceniodawcy. Różnica między pełnym obłożeniem składkami społecznymi umowy zlecenia na kwotę 4242 zł brutto a brakiem jej ozusowania to blisko 400 zł na pensji netto i niespełna 900 zł po stronie kosztów dla zleceniodawcy.

Konsekwencją nieopłacenia składek społecznych od umowy zlecenia jest natomiast niższa emerytura renta albo zasiłek z ZUS. Jak zauważa w rozmowie z jedennewsdziennie.pl dr Tomasz Lasocki z Katedry Prawa Ubezpieczeń Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Polska jest tu ewenementem w Europie. Powołując się na raport Fundacji Instrat przypomina, że w innych krajach albo oskładkowane są wszystkie umowy, albo te na najwyższą kwotę. U nas wystarczy zapłacić składki od umowy zlecenia na najniższą krajową.

Najprawdopodobniej od 2025 r. wejdzie w życie pełne oskładkowanie umów zleceń. To jeden z kamieni milowych z KPO

Powszechne więc były sytuacje, gdy pracownik (formalnie: zleceniobiorca) miał dwie umowy: jedną, oskładkowaną, na symboliczną kwotę, a drugą, nieoskładkowaną, na dużo więcej. To właśnie te przepisy, pośród szeregu innych czynników, są wymieniane wśród „winowajców” dynamicznego wzrostu osób niemających prawa nawet do emerytury minimalnej.

Oczywiście każda sytuacja jest inna, ale często praca na umowie-zlecenie nie wynika z woli pracownika (zleceniobiorcy), ale optymalizacji kosztów po stronie firm. Problem od lat był i jest znany m.in. w firmach biorących udział w przetargach, gdzie liczy się jak najniższa cena oferty. Dodatkową „zaletą” umów-zleceń z punktu widzenia firm jest większa elastyczność zatrudnienia niż przy etacie, w tym np. łatwiejsza możliwość zwolnienia pracownika. Część firm „kombinuje” też w inny sposób – zatrudnia pracownika na etacie oraz na umowie zlecenia w spółce-córce. Dzięki temu od tej drugiej umowy nie musi płacić pracownikowi składek społecznych. ZUS analizuje umowy i ma narzędzia, by naliczać zleceniodawcom zaległe składki, niemniej pełne ozusowanie tego typu kontraktów uszczelniłoby system.

Z analizy Łukasza Kozłowskiego, głównego ekonomisty Federacji Przedsiębiorców Polskich i członka Rady Nadzorczej ZUS, wynika, że w latach 2008-23 wartość składek, które nie zostały zapłacone z powodu istnienia zbiegu tytułów, sięgała łącznie 48 mld zł (w tym ponad 28 mld zł to składki emerytalne). Co więcej, zaczęła po pandemii mocno rosnąć – w samym 2023 r. wartość nieoskładkowanych umów zleceń sięgnęła niemal 13 mld zł, a nieodprowadzone od nich składki wyniosły blisko 4,2 mld zł.

Dziś istnieją furtki, aby przedsiębiorcy optymalizowali koszty i nie płacili za pracowników (formalnie: zleceniobiorców) pełnych składek społecznych. Polskie przepisy są ewenementem w skali UE

Zmiana może wyglądać na techniczną - załatanie luki prawnej. Jednak zdaniem dra Tomasza Lasockiego, mamy do czynienia z kwestią strategiczną.

- W latach 90. ustawiliśmy rynek pracy na potrzeby gospodarki na dorobku: przymknęliśmy oko na fakt, że część osób będzie poza ochroną społeczną, bo się rozkręcaliśmy. Ale teraz żeby iść dalej, już w gronie gospodarek wysoko rozwiniętych, nie możemy rywalizować po prostu dumpingiem socjalnym. To dlatego to zostało w ogóle zgłoszone i zaakceptowane w KPO. Ważne jest, żeby zmienić zasady oskładkowania umów zleceń i kilka innych reguł, aby to, co mamy zapisane w konstytucji - że osoba pracująca ma prawo do zabezpieczenia społecznego - stało się faktem – mówi dr Lasocki.

Argumentem za pełnym oskładkowaniem umów zleceń – rzecz jasna poza zobowiązaniem w KPO - mogą być dla rządu też (a może przede wszystkim) pieniądze. Wyższe wpływy do ZUS po tej reformie oznaczałyby konieczność wpłacenia mniejszej dotacji z budżetu centralnego. Można założyć, że mowa o kwocie około 4,2 mld zł (szacowane przez Kozłowskiego utracone wpływy z tytułu składek od umów zlecenia w 2023 r.), choć będąc bardzo konkretnym: korzyść dla finansów publicznych byłaby zapewne o kilkaset milionów złotych rocznie niższa. Wyższe składki ZUS to bowiem niższa podstawa opodatkowania PIT, a zatem niższa kwota podatku.

Można szacować, że w 2023 r. nieodprowadzone od umów zleceń składki ZUS wyniosły ponad 4 mld zł

Ekspert mówi o wprowadzeniu ulg dla firm, które zaczynają zatrudniać pracowników. Sugeruje np. zgranie reformy z realizacją jednego z wyborczych stu konkretów Koalicji Obywatelskiej, czyli wprowadzeniem zasady, że ZUS płaci zasiłek chorobowy od pierwszego dnia nieobecności pracownika. Dziś wynagrodzenie chorobowe (80 proc. pensji) zwykle przez 33 dni w ciągu roku płaci pracodawca, dopiero później obowiązek ten przechodzi na ZUS.

- Przejęcie przez ZUS płatności wynagrodzenia chorobowego od pierwszego dnia względem każdego pracodawcy kosztowałoby około 12-14 mld zł rocznie. Te pieniądze trafiłyby właśnie do firm, które zatrudniają na etatach – mówi dr Lasocki. Poleca też zmianę idei „wakacji od ZUS” poprzez ograniczenie ich do firm, które mają pracowników.

- To jest jak z rodziną: od kilku lat intensywnie promujemy życie "singli", czyli jednoosobowych, niezatrudniających działalności gospodarczych. Postawmy na budowanie i promocję silniejszych więzi, czyli zatrudniania pracowników. U nas 3/4 działalności gospodarczych nikogo nie zatrudnia. Bo i po co, skoro ulgi przysługują za założenie działalności, a nie zatrudnienie – mówi ekspert.

Co dalej? Ekspert sugeruje, aby rząd „przy okazji” przeprowadził większą reformę rynku pracy w Polsce, m.in. zwiększając preferencje dla firm zatrudniających pracowników na etat

Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się problemem ozusowania umów, co wynika z KPO. Oto najważniejsze punkty materiału: 

"Pełne oskładkowanie umów zleceń to niebagatelna reforma. Musimy ten krok wykonać, chyba, że chcemy utknąć w pułapce średniego wzrostu. Mówi się, że chodzi o to, żeby państwo zgarnęło więcej składek. Jest wręcz odwrotnie: jeżeli rząd to mądrze rozegra, to wszystkie karty są po jego stronie. Po pierwsze - przymus z zewnątrz (z Brukseli), a my lubimy zrzucać na innych niepopularne decyzje. Po drugie - to dzisiejsza opozycja, czyli PiS, umówiła się ten kamień milowy. Po trzecie – rząd może powołać się na sukces poprzedniej reformy, tej z 2014 r. Wówczas też nie brakowało kasandrycznych wizji końca świata, ale czas pokazał, że było to bardzo dobre i bardzo potrzebne rozwiązanie. Po czwarte wreszcie, korzyści z przemodelowania rynku pracy będą widoczne jeszcze przed kolejnymi wyborami parlamentarnymi, więc nie powtórzy się sytuacja, że odium polityczne spadło na ekipę z 2014 r., zaś pożytki dodały splendoru następcom. Odwagi!"

Od tej reformy na rynku pracy już nie ma odwrotu. Obiecaliśmy w KPO. "Odwagi!"

Szacunki WHO wskazują, że do 2030 roku bezpośrednie koszty szkód zdrowotnych (z wyłączenie kosztów powiązanych z rolnictwem, zasobami wodnymi czy kanalizacją) wynosić będą około 2-4 mld dolarów rocznie.

Społeczna świadomość związana ze zmianami klimatu rośnie. Kwestia ocieplenia i związanych z nim gwałtownych zjawisk atmosferycznych zyskały na znaczeniu w dyskusji publicznej i naukowej. Zdaniem Marii Andrzejewskiej, dyrektor generalnej warszawskiego Centrum UNEP/GRID Programu Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ) ds. Środowiska – wynika to z dostrzeżonego przez społeczeństwo zagrożenia i zidentyfikowanych bezpośrednich i pośrednich skutków dla zdrowia publicznego.

- Wiemy, że rok 2023 był najcieplejszym w historii pomiarów – wzrost średniej globalnej temperatury w stosunku do czasów przed industrialnych zgodnie z danymi NASA wynosi już 1,4 stopnia. Średnia globalna temperatura dla ostatnich 12 miesięcy przewyższa średnią temperaturę z czasów przedprzemysłowych o ponad 1,5 stopnia, a w Polsce to już prawie 2,5 stopnia. Europa jest najszybciej ogrzewającym się kontynentem, o czym informuje opublikowany kilkanaście dni temu raport Europejskiej Agencji Środowiska (EEA)1- wskazała podczas debaty zorganizowanej przez Medyczną Rację Stanu. Dodała również, że najbardziej dotkliwymi będą bezpośrednie skutki zdrowotne związane z ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi takimi jak: fale upałów, huragany, powodzie czy susze, których występowanie odnotowuje się w skali dotychczas niespotykanej.


Zmiany klimatyczne nie pozostają obojętne dla zdrowia. Dane wskazują, że tylko przetaczające się przez Europę fale upałów odpowiadają za tysiące nadmiarowych zgonów. Eksperci wskazują jednak, że to nie są jedyne zdrowotne skutki zmiany klimatu – bowiem w tle widać widmo głodu, klimatycznej depresji oraz pandemii trudnych do opanowania alergii

Tylko na przestrzeni ostatnich dwóch dekad liczba zgonów wynikających z upałów w grupie osób po 65. roku życia wzrosła o 70 proc.

- Ocieplenie klimatu idzie pod rękę z gwałtownymi zmianami demograficznymi. Dla osób w wieku senioralnym problemem jest to, że nie mają oni rezerwy homeostazy – przez co stają się niebywale wrażliwi nie tylko na temperatury, ale również zmiany ciśnienia atmosferycznego. To przekłada się na zdecydowanie większe ryzyko udarów, gwałtownych zmian ciśnienia tętniczego czy w końcu złego samopoczucia. Biorąc pod uwagę rosnącą liczebność populacji, która jest wrażliwa na zmiany klimatyczne, dochodzimy do sytuacji, w której osiągamy efekt śnieżnej kuli. To właśnie on stanie się ogromnym wyzwaniem dla systemów ochrony zdrowia- wskazał prof. Bolesław Samoliński, kierownik Katedry Zdrowia Publicznego i Środowiskowego oraz Zakładu Profilaktyki Zagrożeń Środowiskowych i Alergologii WUM oraz członek zespołu Lekarze dla Klimatu.

Na problem fali upałów zwrócił uwagę również Tadeusz Jędrzejczyk, dyrektor Departamentu Zdrowia w Pomorskim Urzędzie Marszałkowskim i jednocześnie adiunkt Zakładu Zdrowia Publicznego i Medycyny Społecznej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. W rozmowie z jedennewsdziennie.pl wskazał na najnowsze badanie epidemiologiczne opublikowane na łamach czasopisma "Nature Medicine", w którym liczbę nadmiarowych zgonów będących wynikiem wysokich temperatur oszacowano w 2022 roku na ponad 62 tys. w samej tylko Europie.

- Oczywiście zgony te są skutkiem bezpośrednim upałów i dotyczy w głównej mierze miejscowości na południu Europy, ale musimy pamiętać, że nadal nie udało nam się oszacować liczby zgonów wynikających pośrednio ze zmian klimatu, a związanych m.in. z przesuwaniem się granic występowania wektorów chorób (np. malarii) lub zwiększenia czasu ich aktywności (np. w przypadku kleszczy przenoszących krętki boreliozy)- wskazał Tadeusz Jędrzejczyk. Natomiast prognozy na lata 2030-2050 wskazują, że zmiany klimatu przyczynią się do dodatkowych 250 tys. zgonów rocznie- a ich przyczyną będą nie tylko udary cieplne, ale również malaria, biegunki i niedożywienie wynikające z załamania się rolnictwa.

Kto najsilniej odczuje skutki zmian klimatu? Zdaniem lekarzy grupą najsilniej odczuwającą skutki zmieniającej się temperatury na kontynencie europejskim będą seniorzy, osoby z chorobami przewlekłymi oraz najmłodsi

Zmiany klimatyczne nie pozostają również bez wpływu na zdrowie psychiczne – szczególnie najmłodszych pokoleń. W badaniu przeprowadzonym przez Yale Program on Climate Change Communication wskazano, że nawet 7 proc. Amerykanów doświadcza co najmniej łagodnego stresu wynikającego ze zmian klimatycznych, przy czym zjawisko to jest częściej obserwowane wśród z pokolenia Z i milenialsów (10 proc.), niż u pokolenia X (8 proc.), czy pokolenia wyżu demograficznego tzw. baby boomersów (3 proc.).

W odpowiedzi na rosnące zjawisko niepokoju klimatycznego odczuwanego przez społeczność w 2023 Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) wydało stanowisko5 dotyczące wpływu zmian klimatycznych na zdrowie psychiczne. Eksperci APA przygotowali również wytyczne związane z pracą z pacjentami doznającymi zaburzeń psychicznych w związku z troską o środowisko i zmieniającym się klimatem. W dokumencie podkreślono zarówno konieczność prowadzenia badań nad wpływem zmian klimatycznych na zdrowie psychiczne oraz rozwoju planu interwencji wspierających pacjentów doświadczających kryzysów, ale również podkreślono znaczenie ograniczenia śladów węglowych praktyk lekarskich i wdrażania proekologicznych działań w ich obrębie.

Eksperci nie mają wątpliwości, że negatywnych zjawisk zdrowotnych związanych ze zmianą klimatu jest wiele i są one niedoszacowane epidemiologicznie. Dlatego też ważnym staje się kwestia ponadpolitycznego konsensusu i działań międzysektorowych.

- Zdrowotne konsekwencja zmian klimatu są złożone i wielowymiarowe. UE od lat stara się wdrażać m.in. poprzez Zielony Ład - rozwiązania, które mają na celu nie tylko redukcję emisji gazów cieplarnianych, ale również adaptację do zmian wynikających z kryzysu klimatycznego. Celem jest również przygotowanie systemów ochrony zdrowia tak, by mogły sobie poradzić z tym ogromnie złożonym tematem- wskazała Maria Andrzejewska.

Co dalej? Depresja klimatyczna to nie wymysł. Z amerykańskich badań wynika, że nawet 7 proc. Amerykanów doświadcza co najmniej łagodnego stresu wynikającego ze zmian klimatycznych

Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dziś zajmujemy się problemem wpływu zmian klimatycznych na zdrowie. Oto najważniejsze punkty materiału: 

"Dla osób w wieku senioralnym problemem jest to, że nie mają oni rezerwy homeostazy – przez co stają się niebywale wrażliwi nie tylko na temperatury, ale również zmiany ciśnienia atmosferycznego. To przekłada się na zdecydowanie większe ryzyko udarów, gwałtownych zmian ciśnienia tętniczego czy w końcu złego samopoczucia. Biorąc pod uwagę rosnącą liczebność populacji, która jest wrażliwa na zmiany klimatyczne, dochodzimy do sytuacji, w której osiągamy efekt śnieżnej kuli. To właśnie on stanie się ogromnym wyzwaniem dla systemów ochrony zdrowia"