Nowy przedmiot. Wychowanie do życia w rodzinie nie zdało egzaminu. Zastąpi je edukacja zdrowotna
- Witaj w JedenNewsDziennie.pl. Dzisiaj zajmujemy się edukacją zdrowotną – przedmiotem, który w polskich szkołach pojawi się już we wrześniu 2025 r. Oto najważniejsze punkty materiału:
- Debiut seksualny, antykoncepcja, pornografia i aborcja – to zagadnienia, o których na lekcjach wychowania do życia w rodzinie mówi się w towarzystwie mitów i zabobonów lub moralizatorskich kazań
- Jednak, jak zapowiedziała minister edukacji Barbara Nowacka, wraz z początkiem roku szkolnego 2025/2026 pożegnamy się z wychowaniem do życia w rodzinie. Zastąpi je edukacja zdrowotna
- Co dalej? Od tego, ile materiału obejmie podstawa programowa, w dużej mierze zależy, ile godzin lekcyjnych w każdym semestrze zostanie przeznaczonych na nowy przedmiot. Jeszcze nie wiadomo, czy edukacja zdrowotna będzie obowiązkowa
Debiut seksualny, antykoncepcja, pornografia i aborcja – to zagadnienia, o których na lekcjach wychowania do życia w rodzinie mówi się w towarzystwie mitów i zabobonów lub moralizatorskich kazań
Z kolei tematy tożsamości płciowej, orientacji psychoseksualnej czy pierwszej wizyty u urologa w zdecydowanej większości są pomijane. Tak wynika z raportu grupy Ponton „WdŻ na dwóję”, który powstał w oparciu o badanie przeprowadzone w ostatnich latach na próbie blisko 11 tys. osób w wieku od 13 do 22 lat.
Tytułowa dwója to średnia ocena, jaką ankietowani wystawili przedmiotowi, na który uczęszczali – zarówno pod względem jego przydatności, jak i sposobu prowadzenia zajęć. Zdaniem osób, które wypełniły ankiety, lekcje WdŻ nie przygotowują do radzenia sobie z przemocą czy dbania o zdrowie, nie są prowadzone w przyjaznej atmosferze, która sprzyjałaby szczerym rozmowom, a wiele kwestii poruszanych jest w sposób niemerytoryczny i daleki od akceptacji.
Jednak, jak zapowiedziała minister edukacji Barbara Nowacka, wraz z początkiem roku szkolnego 2025/2026 pożegnamy się z wychowaniem do życia w rodzinie. Zastąpi je edukacja zdrowotna
– Edukacja zdrowotna będzie przedmiotem holistycznym. Będzie zawierała w sobie komponenty zdrowia psychicznego, fizycznego i odżywiania, profilaktyki, uzależnień oraz edukacji seksualnej i wiedzy o człowieku – mówiła Nowacka podczas wspólnej konferencji prasowej z minister zdrowia Izabelą Leszczyną i ministrem sportu Sławomirem Nitrasem.
Ideę krytykuje były minister edukacji i poseł PiS Przemysław Czarnek. "Mamy przecież dzisiaj w programie nauczania elementy wiedzy na temat ludzkiego ciała, organizmu, także sfery życia seksualnego, tylko podawane w taki sposób, w jaki powinno się to podawać. Wydaje się, że tymi nowinkami chcą na siłę wprowadzić coś, co będzie demoralizowało dzieci. Musimy przed tym bronić nasze dzieci i wspomagać nauczycieli, którzy już widzą, co się święci” – mówił poseł PiS w wywiadzie dla Radia Maryja .
Prace rozpoczął już zespół, który ma w ciągu kilku najbliższych miesięcy opracować podstawę programową nowego przedmiotu. – Mamy bardzo mało czasu i wielkie zadanie przed sobą, dlatego zakasaliśmy rękawy – mówi Antonina Kopyt, nauczycielka wychowania do życia w rodzinie w szkole podstawowej i średniej, prowadząca instagramowy profil „WdŻ dla zaawansowanych”. Razem z nią w zespole znaleźli się: prof. Agnieszka Mastalerz-Migas (konsultant krajowa w dziedzinie medycyny rodzinnej), dr Aleksandra Lewandowska (konsultant krajowa w dziedzinie zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży), ks. dr Arkadiusz Nowak (prezes Instytutu Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej), prof. Hubert Makaruk (Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie), prof. Anna Szumilewicz (Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku) oraz dr Monika Staszkiewicz (ekspertka Instytutu Badań Edukacyjnych). Pracami zespołu kieruje prof. Zbigniew Izdebski.
– W naszym gronie znalazły się osoby, które zajmują się różnymi aspektami zdrowia fizycznego, psychicznego i seksualnego. Ta różnorodność to nasz atut. Myślę, że razem zrobimy coś, co będzie wspierało młodzież – twierdzi Kopyt.
Co dalej? Od tego, ile materiału obejmie podstawa programowa, w dużej mierze zależy, ile godzin lekcyjnych w każdym semestrze zostanie przeznaczonych na nowy przedmiot. Jeszcze nie wiadomo, czy edukacja zdrowotna będzie obowiązkowa
Podczas konferencji minister Nowacka podkreślała, że póki co nie ma także decyzji, czy edukacja zdrowotna będzie obowiązkowa. – Wydaje mi się, że nie znajdzie się rodzic, który nie będzie chciał, żeby jego dziecko wiedziało, jak zadbać o zdrowie fizyczne, psychiczne i jak przeciwdziałać uzależnieniom – mówiła.
Zdaniem nauczycieli to, że lekcje wychowania do życia w rodzinie nie są obowiązkowe, może mieć wpływ na decyzję o rezygnacji z udziału w nich. Jak wynika z danych Głównego Urzędu Statystycznego, w roku szkolnym 2021/2022 na lekcje WdŻ uczęszczał ponad milion uczniów szkół podstawowych (klasy IV-VIII) i niewiele ponad 200 tys. uczniów szkół średnich (klasy I-III).
– Młodzi ludzie uważają to za stratę czasu, kolejną godzinę, która nie przyniesie im żadnej wiedzy. A jeśli czegoś nie muszą, to nie chcą z tego korzystać – mówi Marzena Szustakowska, nauczycielka i wicedyrektorka Zespołu Szkół Nr 1 w Żyrardowie. Jej zdanie podziela Antonina Kopyt: – Ważniejsze od przygotowania nauczyciela są jego podejście i kontakt z uczniami i uczennicami, bo to one wpływają na klimat, jaki panuje na lekcji. Nie ćwiczenia, filmiki czy inne fajerwerki, ale atmosfera – to ona jest kluczowa. Choć niewystarczająca. Uważam, że sama prowadzę zajęcia w przyjaznej atmosferze, że w sposób rzetelny przekazuję dużo życiowej wiedzy, a w szkole ponadpodstawowej i tak nie mam pełnych sal – wyjaśnia nauczycielka i dodaje, że jej zdaniem przedmiot powinien być obowiązkowy: – To jest taki wiek, w którym wiele osób woli nie być w szkole, jeśli nie trzeba. Niektórzy też uważają, że jeśli będą czegoś potrzebować, to sobie znajdą w internecie – jeszcze nie wiedzą, że nie znajdą albo znajdą trzy różne wersje. Tymczasem wiedza o zdrowiu, ciele i seksualności człowieka jest tak ważna, że wszyscy powinniśmy ją mieć. Ale żeby to zadziałało, potrzeba rozwiązań systemowych.
Jak powinna wyglądać edukacja zdrowotna? – Jedna z naszych uczennic powiedziała mi, ostatnio, że odżywia się zdrowo, bo na lekcji biologii usłyszała o konsekwencjach złych nawyków. Zdrowe odżywianie, choroby cywilizacyjne i promocja aktywności fizycznej to tematy, na które dzieci i młodzież muszą dostać rzetelną wiedzę. Ale samo mówienie powinno być wzbogacone praktycznymi działaniami – mówi Marzena Szustakowska. – Zawsze uważam, że jeśli kogoś do czegoś namawiam, to powinnam to pokazać. Jeżeli zachęcam do wolontariatu, to sama też działam wolontaryjnie, jeżeli do jazdy na rowerze, to organizuję wycieczki lub rajdy i jadę na nie wraz z uczniami. A oni bardzo chętnie z tego korzystają. Jak już ktoś raz pojechał na taką wycieczkę, to dopytuje, kiedy jest następna.
Szustakowska opowiada o zorganizowanej w żyrardowskiej szkole lekcji, podczas której swoje doświadczenia opisywał przedstawiciel lokalnego klubu Anonimowych Alkoholików: – Na sali była cisza, młodzi ludzie byli zasłuchani. Kiedy przyszła na to pora, zadawali bardzo ciekawe pytania. Wiem, że dużo z tego, co ten pan opowiadał, wręcz ich zaszokowało. Takie spotkania na pewno są bardziej interesujące i wartościowe niż słuchanie wykładu czy oglądanie prezentacji na temat uzależnień.
Na przełom września i października resort edukacji zaplanował przeprowadzenie konsultacji społecznych. Do wzięcia w nich udziału zachęca przede wszystkim nauczycieli i uczniów. Po konsultacjach, kiedy nowy przedmiot szkolny będzie miał już ostateczną formę, ruszą szkolenia i studia podyplomowe, które przygotują nauczycieli do poprowadzenia lekcji. Do września 2025 r. ma także powstać podręcznik do edukacji zdrowotnej.
Cytat na koniec
"Wydaje mi się, że nie znajdzie się rodzic, który nie będzie chciał, żeby jego dziecko wiedziało, jak zadbać o zdrowie fizyczne, psychiczne i jak przeciwdziałać uzależnieniom"
Wykorzystane materiały
Czas pracy nad materiałem: 12 godzin